Alerji Testi ve Tanısı: Test Yöntemleri ve Uzman Seçimi

Türkiye'de her yıl milyonlarca kişi tekrarlayan hapşırık, kaşıntılı döküntü veya nefes darlığı gibi yakınmalar için alerji testi yaptırıyor. Testler bağışıklık sisteminin spesifik tetikleyicilere verdiği yanıtı ölçerek alerji tanısı koymaya yardım eder. Prick testi, kandan alerji testi (total IgE & spesifik IgE) ve patch testi en sık kullanılan yöntemlerdir.

Kim, Nerede, Hangi Yöntemi Seçmeli?

• Alerji testini kim yapar? Görev uzman hekimlerde—alerji‑immünoloji, göğüs hastalıkları veya dermatoloji.
• Çocuk, hamile, atopik bireylerde detaylı alerji testi yaklaşımı değişir.
• Test ortamı, acil müdahale ekipmanı ve eğitimli personel gerektirir.

Okuru Neler Bekliyor?

Bu rehberde:

1. Test öncesi hazırlık adımları
2. Deri prick, patch ve laboratuvar temelli test süreçleri
3. Sonuçların güvenilirliği ile “alerji testinde hata payı” tartışması
4. Olası riskler ve test sonrası izlem planı

Alerji Testine Genel Bakış

Alerji Tanısının Temel İlkesi

Alerji testi, bağışıklık sisteminin belirli proteinlere karşı ürettiği IgE antikorlarını veya gecikmiş hücresel yanıtları ortaya çıkararak duyarlılığı nesnel biçimde kanıtlar (Wiley Online Library, aaaai.org). Tanı sürecinde ilk adım her zaman ayrıntılı klinik öyküdür; testler bu öyküyü desteklemek için seçilir (Wiley Online Library).
 

Başlıca Test Kategorileri
 

Aşağıdaki yöntemler, reaksiyon tipine ve hastanın özelliklerine göre tercih edilir (PMC, PubMed):
 

• Deri Prick (SPT) Testi – 15‑20 dk’de sonuç; histamin pozitif kontrolle değerlendirilir.
• İntradermal Test – Negatif SPT sonrası duyarlılığı artırır; anafilaksi riski daha yüksektir (PMC).
• Yama (Patch) Testi – 48‑72 saatte okunur; kontakt dermatitte altın standarttır (Wiley Online Library, PMC).
• Total IgE ve Spesifik IgE Kan Testleri – Özellikle çoklu duyarlılarda veya SPT kontrendikasyonunda kullanılır (PubMed, JACI Online).
• Moleküler Alerji (CRD) – Bileşen düzeyinde IgE profili; yanlış‑pozitifleri azaltır (JACI Online).
• Oral Gıda Yükleme – “Gold standard” doğrulama; yalnızca uzman gözetiminde uygulanır (PubMed, allergy.org.au).
• Evde Test Kitleri – Pratik olsa da tanısal değeri sınırlıdır (Verywell Health).
   

Karşılaştırmalı Test Özellikleri
 

Duyarlılık‑Özgüllük Dengesi

Meta‑analizler, SPT’nin yüksek duyarlılık sağladığını, spesifik IgE’nin ise daha yüksek özgüllük sunduğunu gösterir; kombinasyon tanısal doğruluğu artırır (PubMed). Patch testleri temas alerjenlerinde yanlış‑pozitif oranını minimal tutar (Wiley Online Library).
 

Gelişen Yaklaşımlar

Moleküler alerji testi, “component‑resolved diagnostics” olarak da bilinir ve immünoterapiye aday seçiminde giderek önem kazanır (JACI Online). Yapay zekâ ile desteklenen test panelleri ve biyobelirteçler, gelecekte duyarlılığı artırmayı hedefliyor (PubMed).

Daha fazla bilgi için Alerji Testi Çeşitleri bölümünü ziyaret edin.

(Kaynaklar ek olarak: EAACI 2024 İYE‑Aracılı Gıda Alerjisi Kılavuzu (EAACI))

Alerji Testi Çeşitleri (Kaç Çeşit Alerji Testi Vardır?)

Alerji testi çeşitleri, tanı konulurken duyarlılığı ve özgüllüğü en yüksek yolu seçmeye yardımcı olur. Deri temelli yöntemler, kan tabanlı analizler ve provokasyon testleri farklı klinik senaryolara göre kullanılır (Wiley Online Library). Aşağıda her başlıca test tipinin kapsamı, uygulama süresi, artı‑eksi yönleri ve güvenilirlik verileri özetlenmiştir.
 

Deri Prick (Skin Prick) Testi

Hastanın ön koluna veya sırta damlatılan standart alerjen özlerinin, lansetle 1 mm’lik epidermal geçiş yapılarak uygulanmasıdır. 15–20 dakika içinde ≥3 mm kabarıklık histamin pozitif kontrolüyle karşılaştırılarak değerlendirilir (PMC).

Avantajlar

• Hızlı sonuç, düşük maliyet (allergy.org.au)
• Yüksek duyarlılık (%85’e kadar) (PubMed)

Sınırlamalar

• Antihistaminik kullanımı reaksiyonu baskılar
• Şiddetli atopik dermatitte uygulanamaz
   

Deri Patch (Yama) Testi
 

Nikel, kobalt, parfüm gibi temas alerjenlerini içeren odacıklı bantlar sırta yapıştırılır; 48–72 saat sonra eritem‑papül skoru okunur (ESCD). Geç tip (Tip IV) hipersensitiviteyi gösterir ve kontakt dermatit tanısında altın standarttır.
 

Artıları

• Yüksek özgüllük (≈%90) (PubMed)
• Sistemik ilaç kesmeyi gerektirmez

Eksileri

• Sonuç süresi uzundur
• Ter veya bant kopması sonucu hatalı okuma riski
   

Kan Tabanlı Testler
 

Kan testleri antihistaminik kesmeden yapılabilir ve tek venöz örnekle çoklu alerjen paneli sunar; ancak ani reaksiyon riskini ölçmez (worldallergyorganizationjournal.org).
 

Diğer Yöntemler

• İntradermal Test: Negatif prick sonrası duyarlılığı artırır; anafilaksi riski prick’e göre daha yüksektir (PMC).
• Oral Yükleme (Food Challenge): Alerji tanısında “gold standard”; kademeli gıda verilir, tam donanımlı merkez gerektirir (niaid.nih.gov).
• Evde Alerji Test Kitleri: Parmak ucu kanı ile spesifik IgE ölçer; klinik öykü olmadan yorum sınırlıdır (Verywell Health).

Test Seçimini Belirleyen Faktörler

Yaş Grubu

Bebekler (<12 ay) için deri prick testi hassas cildi tahriş edebileceğinden, çoğu kılavuz ilk basamakta serum spesifik IgE panelini önerir; şüpheli gıda varsa uzman gözetiminde küçük hacimli oral yükleme yapılabilir (niaid.nih.gov, NCBI). Çocuklarda prick testi güvenli kabul edilir ve yüksek duyarlılık sağlar; klinik öykü ile uyumlu alerjen seti seçmek yanlış‑pozitif oranını düşürür (Verywell Family, aaaai.org). Yetişkinler için yöntem seçimi belirtilerin tipine, cilt durumuna ve ilaç kullanımına göre değişir (PMC, aaaai.org). Hamile bireylerde kan temelli testler tercih edilir; sistemik reaksiyon riski düşük olsa da prick testi ancak zorunlu hallerde uygulanır (bmjopenquality.bmj.com, bmjopenquality.bmj.com).
 

Belirti Şiddeti & Risk Profili

Şiddetli astım, geçmiş anafilaksi veya yüksek total IgE seviyeleri, intradermal test yerine düşük riskli kan analizine yönlendirilir (worldallergy.org, PubMed). Anafilaktik geçmişi olmayan, hafif rinitli hastalarda prick testi ilk basamak olarak kalır (aaaai.org).
 

Test Güvenilirliği ve “Hata Payı”

• Yanlış‑pozitif: Çoklu alerjen prick paneli, çapraz reaktivite nedeniyle %10‑20 oranında hatalı sonuç verebilir (PMC, PMC).
• Yanlış‑negatif: Antihistaminik veya oral steroid kullanımı prick reaktivitesini 3‑7 gün baskılar (NCBI).
• Moleküler CRD, ana bileşen düzeyinde tanı koyarak yanlış‑pozitif olasılığını azaltır (niaid.nih.gov).
   

Klinik ve Laboratuvar Koşulları

Test yapılacak merkezde acil müdahale ekipmanı, eğitimli personel ve standartize ekstraktlar bulunmalıdır; bu koşullar test seçiminin temelini oluşturur (aaaai.org). Cilt lezyonları, ağır dermatit veya geniş dövmeler varlığında kan testi ilk tercihtir (JAMA Network).

(Kaynak örnekleri: AAAAI Allerji Tanı Parametreleri, 2023 (aaaai.org); NIAID Gıda Alerjisi Kılavuzu, 2022 (niaid.nih.gov))

Test Öncesi Hazırlık

İlaç Kesim Planı

Antihistaminikler, deri prick testinde kabarıklığı baskılar; bu nedenle 1. ve 2. kuşak antihistaminiklerin en az 5 gün önce bırakılması önerilir (mft.nhs.uk, guysandstthomas.nhs.uk). Bazı klinikler 48‑72 saatlik ara ile de yeterli sonuç alırken, ikinci kuşak ilaçlarda 72 saatin altına inildiğinde duyarlılık %15’e kadar azalır (jacionline.org). Dekonjestan‑antihistaminik kombinasyonları, tranilast ve bazı antiasitlerdeki difenhidramin de test reaktivitesini düşürür (aaoallergy.org).

Kortikosteroidler genellikle ani tip reaksiyonu etkilemez; oral sistemik steroid kullanan hastalarda prick testi güvenilir kabul edilir (allergy.org.au, PubMed). Ancak uzun süreli topikal steroid uygulanan bölgede epidermal yanıt zayıflar; test alanı mümkünse sağlam deriden seçilmelidir (allergy.org.au).
 

Hatırlatma: İlaç listesi uzun olan hastalar, kesilmesi sakıncalı tedaviler (ör. beta‑bloker) için mutlaka hekim onayı almalıdır.
 

Aç/Tok Olma ve Beslenme

Kan tabanlı alerji testi (total IgE veya spesifik IgE) öncesi rutin açlık gerekmez; standart laboratuvarlarda kan örneği günün herhangi bir saatinde alınabilir (Cleveland Clinic, Mayo Clinic). Oral gıda yükleme testi uygulanacaksa, en az 4 saatlik açlık ve intravenöz acil müdahale seti şarttır (aaaai.org, Mayo Clinic).
 

Cilt Bakımı ve Test Alanı

Test sabahı kolda veya sırtta parfüm, losyon, güneş kremi kullanılması cilt geçirgenliğini değiştirir; kaçınılmalıdır (uhsussex.nhs.uk). Geniş dövme, aktif egzema ya da güneş yanığı varsa prick alanı değiştirilir veya kan testi tercih edilir (Cleveland Clinic).
 

Kıyafet ve Günlük Aktivite

Patch testi için hastalar sırtlarına yapıştırılan plakları 48 saat yerinde tutacağı için bol tişört giymeli; banyo, yoğun terleme ve egzersizden kaçınmalıdır (stanfordhealthcare.org, Verywell Health).
 

Hamilelik ve Özel Durumlar

Gebelerde sistemik reaksiyon riskini en aza indirmek amacıyla serum spesifik IgE ilk seçenek olarak önerilir; deri testi yalnızca zorunlu hallerde ve tam donanımlı merkezde uygulanır (Mayo Clinic, aaaai.org). Emzirme, test güvenliğini etkilemez ancak antihistaminik kesimi süt yoluyla bebeği etkileyebilir; doktorla plan yapılmalıdır (Wiley Online Library).
 

Randevu Günü Kontrol Listesi

(Kaynaklar: AAOA Hasta Rehberi (aaoallergy.org); JACI Antihistamin Çalışması (jacionline.org); Cleveland Clinic IgE Kan Testi (Cleveland Clinic); ASCIA SPT Kılavuzu (allergy.org.au); Stanford Patch Test Yönergesi (stanfordhealthcare.org); PubMed Steroid Çalışması (PubMed); Cleveland Clinic Allergy Testing (Cleveland Clinic); AAAAI Oral Food Challenge Parametresi (aaaai.org); NHS Hazırlık Notları (mft.nhs.uk); UHS Sussex Cilt Testi Hazırlığı (uhsussex.nhs.uk))

Test Süreci: Nasıl Yapılır?

Deri Prick Testi Adımları
 

1. Cilt işaretleme: Ön kol veya sırt üzerine 2 cm aralıklarla alerjen damlaları ve iki kontrol (histamin +; salin –) yerleştirilir. (allergy.org.au)
2. Epidermal delme: 1 mm uçlu lanset 70° açıyla batırılır; kanama olmamalıdır. (BSACI)
3. Bekleme & okuma: 15 dakikada wheal çapı ≥ 3 mm ise pozitif kabul edilir. (NCBI)
4. Konfor: İşlem hafif batma hissi yaratır; “alerji testi acıtır mı?” sorusuna çoğu hasta “hafif” yanıtı verir. (Mayo Clinic)

Deri Patch (Yama) Testi
 

Ter ve su temasının testi bozabileceğini unutmayın. (kraussdermatology.com)
 

İntradermal Test

• Endikasyon: Negatif prick sonrası duyarlılık şüphesi.
• Uygulama: 0,02 mL 1:1 000 dilüsyon intradermal enjeksiyon; papül 5 mm başlangıç.
• Risk: Alerjen konsantrasyonu daha yüksek olduğu için anafilaksi olasılığı artar. (NCBI, allergy.org.au)

Kan Tabanlı Test Süreci

1. Örnek alma: 5 mL venöz kan, altın başlıklı pıhtı tüpüne alınır. (Beaumont Laboratory)
2. Pıhtılaşma & santrifüj: 30‑60 dk bekletilir; 2 saat içinde 1 500 g × 10 dk santrifüj. (Beaumont Laboratory)
3. Laboratuvar analizi: Total IgE veya spesifik IgE immünoassay; sonuç 3‑7 gün. (corewellhealth.testcatalog.org)
4. Rahatlık: “Kanda alerji testi acıtır mı?” sorusu, standart kan alma işlemi yanıtına karşılık gelir.
    

Oral Gıda Yükleme (OFC)

• Protokol: Artan dozlarla şüpheli gıdanın verilmesi; her doz arasında 15‑30 dk gözlem. (FoodAllergy.org)
• Gözlem: Son dozdan sonra en az 2 saat vital takip; anafilaksi seti hazır. (aaaai.org)
   

Evde ve Eczane Test Kitleri

Parmak ucu kanı veya saç örneğiyle yapılan kitler, geleneksel prick‑kan testlerinin tanısal performansına ulaşamaz; Amerikan ve Avrupa akademileri rutin kullanımını önermemektedir. (Kids with Food Allergies)

(Kaynaklar: ASCIA Skin Prick Manual 2016 (allergy.org.au); BSACI SOP 2019 (BSACI); StatPearls Allergy Testing 2023 (NCBI); Mayo Clinic Skin Tests 2024 (Mayo Clinic); Contact Dermatitis Institute 2015 (contactdermatitisinstitute.com); Medscape Patch Testing 2024 (Medscape); Corewell Health Lab Guide 2025 (Beaumont Laboratory, Beaumont Laboratory); AAAAI OFC Parameter 2020 (aaaai.org); FoodAllergy.org OFC 2024 (FoodAllergy.org); KidsWithFoodAllergies Advisory 2025 (Kids with Food Allergies))
 

Sonuçların Değerlendirilmesi

Pozitif–Negatif Kriterleri

• Deri prick testi pozitif kabulü için alerjen kabarıklığının salin negatif kontrole göre ≥ 3 mm çapta büyük olması gerekir (PMC).
• Histamin pozitif kontrolü ≥ 3 mm wheal üretmezse test geçersiz sayılır; bu durum “histamin pozitif değil” ifadesiyle rapora düşülür (Drugs.com).
• Reaksiyon tepe noktası alerjenler için 15‑20 dakika olduğundan ölçüm bu aralıkta yapılmalıdır (PMC).

Total IgE Değerlerinin Yorumu
 

Değerler University of Florida laboratuvar referansıdır (pathlabs.ufl.edu).

Total IgE yüksekliği, parazit enfeksiyonu, sigara kullanımı veya multipl atopik duyarlılık gibi durumlarda da görülebilir; tek başına alerji tanısı koydurmaz (Verywell Health).
 

Spesifik IgE Sınıfları (Class 0‑6)

Spesifik IgE sonuçları “kUA/L” biriminde ölçülür ve klinik korelasyon için sınıflandırılır (support.everlywell.com):
 

Besin spesifik eşik örnekleri: yumurta 6 kUA/L, yer fıstığı 15 kUA/L değerlerinin ≥ %95 pozitif öngörü değeri vardır (Wiley Online Library).
 

Patch Test Skorlaması (ICDRG)

• ?+ Şüpheli (sadece eritem)
• + Hafif (eritem + papül)
• ++ Orta (eritem + papül + vezikül)
• +++ Şiddetli, koalesan veziküller (PMC)
   

Reaksiyonlar 48 ve 72 saatlerde ayrı ayrı kaydedilir; geç okuma (+96 s) alerjen/irritan ayrımını netleştirir (PMC).
 

Duyarlılık ≠ Klinik Alerji

Pozitif prick veya yüksek spesifik IgE, yalnızca sensitizasyon gösterir; gerçek alerji semptom ve/veya pozitif oral gıda yükleme ile doğrulanmalıdır (EAACI, uptodate.com).
 

Yanlış‑Pozitif ve Yanlış‑Negatif Oranları

• Geniş panel deri testlerinde yanlış‑pozitif oranı %50‑60’a kadar çıkabilir (FoodAllergy.org).
• Sağlıklı gönüllülerde bile %42’ye varan duyarlılık raporlanmıştır (PMC).
• Antihistaminik kullanımı sonucu yanlış‑negatif risk artar; ilaç kesim süresine uyulmalıdır (Verywell Health).

(Kaynaklar ek olarak: EAACI–AAAAI PRACTALL Oral Food Challenge Rehberi, 2024 (EAACI); Systematic Review of SPT Accuracy, 2023 (Wiley Online Library))

Uzman Seçimi & Nerede Test Yaptırılır?

Hangi Uzman Bölüme Başvurmalı?

• Alerji ve Klinik İmmünoloji: Deri prick, spesifik IgE ve oral provokasyon testlerinin standart uygulayıcısıdır; tanı‑tedavi bütünlüğü sunar (Florence Nightingale).
• Çocuk Alerji: 0‑18 yaş grubuna yönelik doz ve protokol ayarlamaları yapar (Homerton Healthcare NHS Foundation Trust).
• Dermatoloji: Kontakt dermatit şüphesinde yama (patch) testi uygular (nhs.uk).
• Kulak Burun Boğaz (KBB): Rinit‑sinüzitli olgularda nazal endoskopiyle birlikte alerji taraması yapabilir; ancak geniş panel testler için hâlâ allerjist referansı gerekir (aaaai.org).
• Göğüs Hastalıkları: Astım eşlik eden hastalarda solunum fonksiyon testiyle kombine değerlendirme sunar (University Hospitals of North Midlands).
   

Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinin Sınırları

Aile hekimliği birimleri kan sayımı ve temel biyokimya yapabilir; ancak sağlık ocağında alerji testi için donanım yetersizdir. Hekim, semptomu olan hastayı uygun uzmanlığa yönlendirir (Galen, KızlarSoruyor). Bazı bölgesel merkezlerde sınırlı kan tabanlı IgE taraması bulunsa da duyarlılık bakımından tam panel kullanılamaz (Karayazı Asm).
 

Hastane Tipleri ve Özel Merkezler
 

Kaynaklar: MedicalPark (Medical Park); Florence Nightingale (Florence Nightingale); Oxford UH Immunology (Oxford University Hospitals); Homerton NHS (Homerton Healthcare NHS Foundation Trust)
 

Uzman Seçerken Dikkat Edilecek Kriterler

• Board sertifikası: Türkiye’de yan dal “Alerji ve İmmünoloji” diploması veya AAAAI/EAACI üyeliği (aaaai.org).
• Laboratuvar akreditasyonu: ISO 15189 veya ulusal kalite standartları (Oxford University Hospitals).
• Acil ekipman: Adrenalin oto‑enjektörü, defibrilatör ve eğitimli personel bulundurma (nhs.uk).
• Çoklu disiplin erişimi: Diyetisyen, dermatolog, göğüs hastalıkları desteği (University Hospitals of North Midlands).
• Kanıta dayalı uygulama: AAAAI’nin “Choosing Wisely” önerilerine uyum; IgG veya kuantum rezonans gibi onaysız testlerden kaçınma (aaaai.org).

Randevu ve Bekleme Süreleri

• Büyükşehir üniversite hastanelerinde ilk randevu 4‑8 hafta sürebilir; acil anafilaksi öyküsü varsa önceliklendirme yapılır (University Hospitals of North Midlands).
• Özel merkezlerde aynı hafta içinde test planlanabilir; maliyet 2025’te 2 500 – 6 000 TL bandında değişir (Medical Park).
• Çocuk hasta yükünün yüksek olduğu illerde pediatrik alerji polikliniklerine bekleme 12 haftaya çıkabilir (kingstonandrichmond.nhs.uk).

Daha fazla bilgi için Olası Riskler & Yan Etkiler bölümünü ziyaret edin.

(Ek kaynaklar: Galen Lab (Galen); AAAAI Find an Allergist (allergist.aaaai.org))

Olası Riskler & Yan Etkiler

Genel Güvenlik Profili

Alerji testlerinin çoğu invaziv olmayan, düşük komplikasyon oranlı işlemlerdir; büyük kohort incelemeleri deri prick testinde sistemik reaksiyon insidansını <% 0,05 olarak bildirir (PubMed, jacionline.org). Venipunktürle yapılan kan tabanlı IgE testlerinde ciddi advers olay oranı %0,04’ten düşüktür (CCJM).
 

Test Türlerine Göre Spesifik Riskler
 

Anafilaksi Olasılığı ve Acil Müdahale

• Deri testleri sonrası epinefrin gerektiren reaksiyon oranı 1 / 2 500 – 1 / 10 000 aralığındadır (PMC).
• Subkutan immünoterapide fatal olay sıklığı 1 / 9,1 milyon enjeksiyon olarak raporlanmıştır; bu oran test prosedürlerinde daha da düşüktür (BioMed Central).
• Risk öngörülen hastalarda (yüksek total IgE, astım, gebelik) kan testine yönelmek anafilaksi olasılığını azaltır (PMC).
   

Aktif Sensibilizasyon ve Yanlış Pozitifler

Patch testinde nadir görülen aktif sensibilizasyon, geç tip alerjen yüküne bağlıdır ve prevalansı <% 1’dir (ScienceDirect). Çoklu alerjen paneliyle yapılan prick testlerinde ise biyolojik çapraz reaktivite nedeniyle yanlış‑pozitif oranı %50’ye çıkabilir; bu sonuçlar oral provokasyonla doğrulanmalıdır (PMC, ScienceDirect).
 

Ağrı, Rahatsızlık ve Hasta Konforu

“Alerji testi can yakar mı?” endişesi, prick testinde sadece hafif batma ve 20 dk içinde kaybolan kaşıntı ile sınırlıdır (Verywell Health). Patch testinde 48 saat boyunca banyo kısıtlaması ve sırt kaşıntısı rahatsızlık sebebi olabilir (Verywell Health).
 

Yan Etkileri Azaltma Stratejileri

• Kontrolsüz astım, gebelik ve yüksek anksiyete varlığında deri testini ertele; önce spesifik IgE kan testi yap (PMC).
• İntradermal testte 1:1 000 dilüsyonla başla, basamaklı artır (PMC).
• Oral gıda yükleme öncesi pik akım ölçümü yap; acil set (epinefrin, O₂, nebülizatör) hazır bulundur (EAACI).

Test Sonrası İzlem & Tedavi Planı

İlk 30 Dakika: Gözlem ve Güvenlik

Deri prick veya intradermal uygulama sonrası hastalar en az 30 dakika klinikte tutulur; geç gelişen sistemik reaksiyonların %90’ı bu sürede ortaya çıkar (PMC, aaaai.org). Oral gıda yükleme (OFC) tamamlandıktan sonra gözlem süresi 2 saat olup vital bulgular her 15 dakikada bir kaydedilir (uptodate.com).
 

Patch Testi Sonrası Bakım

• Plakalar çıkarıldıktan sonra test alanı steril gazlı bezle temizlenir.
• Eritem veya vezikül varsa %1 hidrokortizon krem günde 2 kez uygulanabilir (Mayo Clinic, aaaai.org).
• Duş ve yoğun egzersiz kısıtlaması kalan 24 saatte de sürdürülür (Mayo Clinic).
   

Allerjen Kaçınma ve Çevresel Kontrol

Pozitif sonuçlar açıklandıktan sonra hekim, kişiselleştirilmiş kaçınma listesi düzenler; ev tozu akarı, polen ve küf için ARIA 2023 kontrol önlemleri (HEPA filtre, yatak kılıfı, nem < 50 %) anlatılır (iris.who.int, imsear.searo.who.int). Gıda alerjisi saptanan bireylerde etiket okuma eğitimi verilir; NIAID yönergeleri “aynı üretim hattı” uyarılarını da kapsar (niaid.nih.gov, BSACI).
 

Farmakolojik Yönetim
 

Not: Antihistaminik tedavi, pozitif prick sonrası en erken 24 saat sonra başlanmalıdır; erken başlama, wheal rezolüsyonunu geciktirmez (PMC).
 

Alerjen İmmünoterapisi (AIT)

• Aday seçimi: IgE‑aracılı solunum alerjisi, farmakoterapi ile kontrolsüz semptom, ve/veya anafilaksi riskli hymenoptera alerjisi (education.aaaai.org, aaaai.org).
• Yöntem: Subkutan (SCIT) veya dilaltı (SLIT); doz protokolleri AAAAI “Practice Parameter Third Update” tablolarına göre ayarlanır (education.aaaai.org).
• Takip: İlk yıl 4‑6 haftada bir hekim ziyareti; üçüncü yıldan sonra yıllık değerlendirme ve gerekirse IgE retest (aaaai.org).
   

Retest ve Uzun Dönem İzlem
 

Etkili kaçınma uygulanan gıda alerjilerinde spesifik IgE düzeylerinin 12‑24 ay içinde %20’ye kadar düşebileceği bildirilmiştir (aaaai.org).
 

Hasta Eğitimi ve Dijital İzlem

• Semptom günlüğü: Akıllı telefon uygulamaları günlük şiddet skorunu kaydeder; tele‑visitlerde paylaşılır (SELF).
• Acil plan kartı: Epinefrin kullanım adımları ve acil numaralar yazılır; özellikle OFC pozitif çıkan hastalara zorunludur (aaaai.org).
• E‑mail hatırlatıcı: AIT doz randevusu, antihistaminik yenileme, retest zamanlaması için otomatik bildirim (aaaai.org).

Sık Yapılan Hatalar & Mitler

Test öncesi oruç tutmak gerekir / orucu bozar

Alerji kan testi veya deri prick testi açlık gerektirmez; işlemler metabolik parametreleri etkilemediği için sonuç güvenilirliğinde fark yaratmaz (Wyndly). Dinî açıdan da deriden yapılan minimal kan çıkışı “oruç bozmaz” kabul edilir (tempemosque.com).

Evde hızlı kitler ve alışveriş merkezindeki kampanyalar aynı sonucu verir

At‑home parmak ucu testleri, standardize ekstrakt ve acil ekipman eksikliği nedeniyle yanlış‑pozitif veya yanlış‑negatif sonuç riski taşır (leehealth.org, news.cuanschutz.edu). Uzman klinikte yapılan deri testleri hem duyarlılık hem özgüllük bakımından daha üstündür (Verywell Health).

IgG panelleri gıda alerjisini gösterir

IgG düzeyleri yalnızca maruziyet göstergesidir; toleranslı bireylerde de yükselebilir. AAAAI ve diğer dernekler IgG panellerini tanı amacıyla önermemektedir (aaaai.org, PMC).

Antihistaminik alsam da test sonucu değişmez

İkinci kuşak antihistaminiklerin tek dozu bile deri test wheal çapını 24‑72 saat baskılar; bu da yanlış‑negatif riski doğurur (londonallergy.com, jacionline.org).

Histamin pozitif kontrolü negatif çıkarsa alerjim yoktur

Pozitif kontrolün < 3 mm kalması, antihistaminik etkisinin hâlâ sürdüğünü veya dermografizmeyi gösterebilir; test geçersiz sayılır ve yeniden planlanır (allergy.org.au, PMC).

Test numarası (Class 0‑6) ne kadar yüksekse reaksiyon o kadar ağır olur

Spesifik IgE sınıfları duyarlılığı gösterir; eşik değerler gıdadan gıdaya değişir ve klinik öyküyle birlikte yorumlanmalıdır (aaaai.org). Örneğin sınıf 2 yer fıstığı duyarlılığı bazı bireylerde semptomsuz olabilir (FoodAllergy.org).

Bir kez pozitif çıktıysam ömür boyu kaçınmalıyım

Çocuklarda yumurta ve süt alerjilerinin %70’i okul çağına kadar toleransa döner; spesifik IgE düşüşü retest ile takip edilmelidir .

(Seçili ana kaynaklar: AAAAI IgG Panel Uyarısı (aaaai.org); ASCIA Skin Prick Manual (allergy.org.au))

FAQ - Sık Sorulan Sorular