Premenstrüel (Adet Öncesi) Disforik Bozukluk (PDB) Nedir?
Premenstrüel (adet öncesi) disforik bozukluğu (PDB) olan kişilerde, adet dönemlerinden önceki haftalarda PMS semptomları (şişkinlik, baş ağrısı ve göğüslerde hassasiyet) görülür. Ancak PDB aynı zamanda ciddi kaygı, depresyon ve ruh hali değişikliklerine de neden olur. PDB'li bazı kişiler intihara meyilli hale bile gelebilir. Hormonal doğum kontrolü ve antidepresanların kullanımı PDB semptomlarını hafifletebilir.
Premenstrüel disforik bozukluk nedir?
Adet öncesi disforik bozukluk (PDB), adet öncesi sendromun (PMS) daha ciddi bir halidir. Her adet döngüsünde adet döneminizden önceki bir veya iki hafta içinde fiziksel ve duygusal belirtilere neden olur. PMS şişkinliğe, baş ağrısına ve göğüslerde hassasiyete neden olur.
Premenstrüel disforik bozukluk varlığında aşırı sinirlilik, anksiyete veya depresyonun yanı sıra PMS semptomlarınız da olabilir. Bu belirtiler adetinizin başlamasından sonraki birkaç gün içinde iyileşir, ancak hayatınızı etkileyecek kadar şiddetli de olabilirler.
Premenstrüel disforik bozukluk ne kadar yaygındır?
Premenstrüel disforik bozukluk, üreme çağındaki kadınların %10'unu etkilemektedir.
Premenstrüel disforik bozukluk belirtileri nelerdir?
Premenstrüel disforik bozukluk belirtileri kişiye göre değişir. Premenstrüel disforik bozukluk belirtileri adet görmeden bir veya iki hafta önce ortaya çıkma eğilimindedir ve adetin başlamasından sonraki birkaç gün içinde kaybolurlar. Premenstrüel disforik bozukluk varlığında kramp ve şişkinlik gibi PMS semptomlarına ek olarak aşağıdaki belirtilere sahip olabilirsiniz:
- Öfke veya sinirlilik.
- Dışlanmış, bunalmış veya gergin hissetmek.
- Anksiyete ve panik ataklar.
- Depresyon ve intihar düşünceleri.
- Konsantrasyon problemleri.
- Yorgunluk ve düşük enerji.
- Aşırı yeme veya iştahta değişiklikler.
- Baş ağrıları.
- Uykusuzluk problemleri.
- Ruh hali değişimleri.
Bazı kişilerde premenstrüel disforik bozukluk belirtileri menopoza kadar sürer.
Premenstrüel disforik bozukluk neden olur?
Uzmanlar bazı kişilerde neden premenstrüel disforik bozukluk geliştiğini keşfedememektedir. Yumurtlamadan sonra ve menstrüasyondan önce östrojen ve progesteron hormon düzeylerinin azalması premenstrüel disforik bozukluk semptomları tetikleyebilir. Ruh halini, açlığı ve uykuyu düzenleyen bir beyin kimyasalı olan serotonin de premenstrüel disforik bozukluk gelişiminde rol oynayabilir. Hormon seviyeleri gibi serotonin seviyeleri de adet döngüsü boyunca değişir.
Premenstrüel disforik bozukluk için risk faktörleri nelerdir?
Aşağıdaki durumlarda premenstrüel disforik bozukluğa daha yatkın olabilirsiniz:
- Anksiyete veya depresyon.
- PMS.
- Ailede PMS, PDB veya duygudurum bozuklukları öyküsü.
- Kişisel travma, istismar veya diğer oldukça stresli olaylar öyküsü.
Premenstrüel disforik bozukluk komplikasyonları nelerdir?
Tedavi edilmeyen premenstrüel disforik bozukluk depresyona ve ciddi vakalarda intihara dahi yol açabilir. Bu bozukluk ciddi duygusal sıkıntıya neden olabilir ve ilişkileri, kariyerleri olumsuz etkileyebilir.
İntihar düşünceleriniz varsa veya sevdiğiniz birinin yardıma ihtiyacı olabileceğinden endişeleniyorsanız destek hatlarını ve hastaneleri arayabilirsiniz.
Premenstrüel disforik bozukluk nasıl teşhis edilir?
Doktorunuz tıbbi öykünüzü alacak ve belirtilerinizi değerlendirecektir. Belirtilerinizi bir veya iki adet döngüsü boyunca takip etmeniz gerekebilir. Premenstrüel disforik bozukluğu teşhis etmek için doktorunuz, ruh hali ile ilgili bir semptom da dahil olmak üzere beş veya daha fazla premenstrüel disforik bozukluk semptomunun varlığını arayacaktır. Doktorunuz anksiyete, depresyon veya üreme bozuklukları gibi diğer durumları ekarte edecek veya teşhis edecektir.
Premenstrüel disforik bozukluk tedavisi
Doktorunuz premenstrüel disforik bozukluk belirtilerini yönetmeye yardımcı olmak için aşağıdaki tedavilerden bir veya daha fazlasını önerebilir:
- Beyninizin serotonin seviyelerini yönetmenize yardımcı olmak için SSRI'lar (seçici serotonin geri alım inhibitörleri) adı verilen antidepresanların kullanımı.
- Hormonal doğum kontrol hapları.
- Belirli yiyecekleri ve kafeini azaltmak gibi diyet değişiklikleri. B-6 ve magnezyum takviyeleri de belirtilerinizi azaltabilir.
- Krampları (dismenore), baş ağrılarını, göğüs hassasiyetini ve diğer fiziksel semptomları hafifletmek için reçetesiz satılan ağrı kesici ilaçlar.
- Ruh halinizi iyileştirmek için düzenli egzersiz.
- Derin nefes egzersizleri ve meditasyon gibi stres yönetimi araçları.
Premenstrüel disforik bozukluk doğal yollarla tedavi edilebilir mi?
Premenstrüel disforik bozukluk belirtilerini tedavi etmenin ilaç gerektirmeyen bazı yolları da vardır. Örneğin yoga yapabilir, meditasyon yapmayı deneyebilir veya ruh halinizi iyileştirmenin başka yollarını bulabilirsiniz. Diyetinizin belirli yönlerini değiştirmek de rahatlama sağlayabilir. Ayrıca destek grupları veya kaynaklar da size yardımcı olabilir. Mevcut tüm tedavi seçenekleri hakkında doktorunuzla konuştuğunuzdan emin olun.
Premenstrüel disforik bozukluk gelişimi önlenebilir mi?
Mevcut depresyon veya anksiyeteyi tedavi etmek, PMS'nin premenstrüel disforik bozukluğa dönüşme olasılığını azaltabilir. Ancak premenstrüel disforik bozukluk hormonlarınızın çalışma şekliyle ilgili olabilir ve bunu önleyemeyebilirsiniz. Bu durumda tedavi rahatlama sağlayabilir.
Premenstrüel disforik bozukluk ile yaşamak
Tedaviyle premenstrüel disforik bozukluk hastası çoğu kişi semptomlarından kurtulur ve hayattan daha fazla keyif alabilir. Bir psikolog ile konuşmak veya bir destek grubuna katılmak da yardımcı olabilir.
Menopozdan sonra çoğu insanda premenstrüel disforik bozukluk belirtileri görülmez.
Premenstrüel disforik bozukluk varlığında ne zaman doktora gitmeli?
Aşağıdaki durumlarda doktorunuzu aramalısınız:
- Aşırı kaygı ve panik atak.
- Kontrolü kaybetmiş gibi hissetmek.
- Şiddetli depresyon veya intihar düşünceleri.
- Kendinize veya başkalarına zarar verme düşünceleri.
- Kontrolsüz öfke.
Doktora hangi soruları sormalı?
Premenstrüel disforik bozukluk varlığında doktorunuza aşağıdakileri sormak isteyebilirsiniz:
- Neden premenstrüel disforik bozukluk gelişti?
- Benim için en iyi tedavi yaklaşımı nedir?
- Tedavinin yan etkileri nelerdir?
- Doğum kontrolümü değiştirmeli miyim?
- Semptomları yönetmek için hangi yaşam tarzı değişikliklerini yapabilirim?
- Majör depresyon veya intihar riski altında mıyım?
- Kendimi ciddi şekilde depresyonda veya intihara meyilli hissediyorsam ne yapmalıyım?
- Komplikasyon belirtilerine dikkat etmeli miyim?
PMS ve Premenstrüel Disforik Bozukluk arasındaki fark nedir?
Premenstrüel disforik bozukluk ve PMS, hormon seviyeleriniz düştüğünde adetinizin başlamasından bir veya iki hafta önce meydana gelmesi açısından benzerdir. Her ikisi de kramp, baş ağrısı veya şişkinlik gibi fiziksel semptomlara neden olur. Ancak premenstrüel disforik bozukluk aynı zamanda ruh halinizi bozabilecek ciddi semptomlara da neden olur.
Premenstrüel disforik bozukluk neye benziyor?
Premenstrüel disforik bozukluk belirtileri adet döneminizden 10 ila 14 gün önce başlar ve genellikle adet döneminizin ilk iki günü içinde kaybolur. Bu, premenstrüel disforik bozukluk hastası bir kişinin belirtileri her adet döngüsünde iki haftadan fazla hissedebileceği anlamına gelir. Bu süre zarfında doktorunuzun tedavi önerilerine uymanız önemlidir. Kendinize daha fazla dikkat edin ve destek için sevdiklerinize güvenin.
Premenstrüel disforik bozukluk psikolojik bir problem olarak kabul edilir mi?
PMDD, DSM-5'te "depresif bozukluk" olarak listelenen bir sağlık durumudur. DSM-5, Zihinsel Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı anlamına gelir ve zihinsel sağlık durumlarının teşhisi için bir kriterdir.
Premenstrüel disforik bozukluk bir bipolar bozukluk şekli midir?
Hayır. Premenstrüel disforik bozukluk ve bipolar bozukluk aynı durum değildir. Ancak benzer semptomlara sahiptirler. Bipolar bozuklukta depresif bir dönem sırasında kendinizi sinirli hissedebilir veya kontrolü kaybettiğinizi hissedebilirsiniz. Ayrıca intihar düşünceleriniz de olabilir. Her iki durumun belirtilerine sahipseniz destek almak ve yardım istemek önemlidir.
Premenstrüel disforik bozukluk hayatınızı, ilişkilerinizi ve kariyerinizi olumsuz etkileyebilecek ciddi bir hastalıktır. Regl döneminizden önceki haftalarda sürekli olarak şiddetli depresyon ve anksiyete ya da diğer premenstrüel disforik bozukluk belirtileri yaşıyorsanız, doktorunuzdan yardım isteyin. İlaçlar hormon veya serotonin düzeylerini kontrol altına alabilir, böylece kendinizi daha çok kendiniz gibi hissedebilirsiniz. Premenstrüel disforik bozukluk katlanmak zorunda olduğunuz ve tedavisiz bir sorun değil. İhtiyacınız olan tıbbi ve zihinsel yardımı almayı ertelemeyin.