Sağlıklı bir bireyin idrarında eritrosit (kırmızı kan hücresi) bulunmaması beklenir. Ancak bazı durumlarda mikroskobik incelemelerde "eser" miktarda eritrosit tespit edilebilir. Tıbbi literatüre göre, idrarda eritrosit sayısı mikroskop altında her yüksek güç alanında (high power field - HPF) 0-2 arasında olmalıdır. Bu aralık "normal" olarak kabul edilir ve genellikle klinik bir sorun teşkil etmez.
"Eser" terimi, idrarda çok düşük seviyede eritrosit tespit edildiğini ifade eder ve çoğunlukla geçici bir durum olarak değerlendirilir. Buna karşın "negatif" sonucu, idrarda hiç eritrosit bulunmadığını belirtir. National Kidney Foundation tarafından yayımlanan bir kılavuza göre, idrar testinde bu seviyelerin üzerinde bir sonuç çıkması, detaylı bir değerlendirme gerektiren bir sağlık sorununa işaret edebilir.
Eritrositlerin idrarda normal aralıkların üzerinde bulunması, hematüri olarak adlandırılır. Bu durum iki ana kategoriye ayrılır:
İdrarda eritrosit yüksekliğinin olası nedenleri, fizyolojik ve patolojik faktörler olarak ikiye ayrılabilir:
Hamilelik döneminde idrarda eritrosit yüksekliği genellikle enfeksiyonlardan kaynaklanır. Bununla birlikte, gebelik sırasında büyüyen rahmin böbrekler ve idrar yolları üzerindeki baskısı, bu tür sonuçlara neden olabilir. American Pregnancy Association, bu durumda erken tanı ve tedavi ile hem anne hem de bebeğin sağlığının korunabileceğini vurgulamaktadır.
İdrarda eritrosit yüksekliği, basit bir idrar yolu enfeksiyonundan ciddi böbrek hastalıklarına kadar birçok durumun habercisi olabilir. Bu nedenle, normal referans aralıklarının dışında bir sonuç alındığında bir uzmana danışmak ve gerekli ileri tetkikleri yaptırmak önemlidir. Özellikle tekrarlayan hematüri vakaları, detaylı bir değerlendirme gerektirir.
İdrarda Eritrosit Yüksekliği Belirtileri
İdrarda eritrosit yüksekliği, genellikle çeşitli fiziksel belirtilerle kendini gösterebilir. Bu semptomlar, altta yatan nedene bağlı olarak farklılık gösterebilir ancak bazı yaygın işaretler şunlardır:
Yorgunluk ve Soluk Cilt
İdrarda eritrosit yüksekliği, ciddi kan kaybı ya da kronik böbrek hastalıklarıyla ilişkili olduğunda anemiye yol açabilir. Bu durumda kişide halsizlik, sürekli yorgunluk hissi ve ciltte solgunluk gibi belirtiler görülebilir. American Society of Nephrology, bu tür semptomların böbrek fonksiyonlarının bozulduğunu gösterebileceğini belirtmektedir.
İdrarın Renginde Değişiklikler
Makroskobik hematüri vakalarında, idrarın rengi kırmızı, kahverengi veya pembeye dönebilir. Bu durum, genellikle idrarda eritrosit miktarının belirgin şekilde arttığını ve çıplak gözle görülebilir olduğunu gösterir. Ancak, mikroskobik hematüride bu tür bir renk değişikliği olmadan da eritrositler mevcut olabilir.
Alt Karın ve Sırt Ağrısı
Böbrek taşları ya da idrar yolu enfeksiyonları gibi durumlarda, ağrı sık görülen bir belirtidir. Özellikle böbrek taşı olan hastalarda, sırtın yan taraflarında ya da alt karında şiddetli ağrılar ortaya çıkabilir.
Sık İdrara Çıkma ve Yanma Hissi
İdrar yolu enfeksiyonlarına bağlı olarak eritrosit yüksekliği olan hastalar, sık idrara çıkma, idrar sırasında yanma ve acı hissi gibi semptomlar yaşayabilir. Mayo Clinic, bu belirtilerin enfeksiyon varlığına işaret edebileceğini belirtmektedir.
Hangi Durumlarda Eritrosit Yüksekliği Görülür?
İdrarda eritrosit yüksekliği çeşitli hastalık ve durumların bir sonucu olabilir. Bunların bazıları aşağıda detaylandırılmıştır:
İdrar Yolu Enfeksiyonları (İYE)
İYE, özellikle kadınlarda sık görülen bir durumdur. Enfeksiyon nedeniyle mesane ya da üretra zarar görebilir ve bu da idrarda kan hücrelerinin görülmesine neden olabilir. Bu durum genellikle idrar tahlilinde eritrosit ve lökosit yüksekliği ile tespit edilir. Tedavi edilmediği takdirde enfeksiyon, böbreklere ilerleyebilir ve daha ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Böbrek Taşları ve Travmalar
Böbrek taşı, idrar yollarında tahrişe ve kanamaya neden olabilir. Bu durum idrarda eritrosit seviyelerinin artmasına yol açar. Benzer şekilde, bel veya karın bölgesine alınan darbeler de böbrek ya da idrar yollarında hasar yaratarak hematüriye neden olabilir.
Hamilelikte Görülen Değişiklikler
Hamilelik sırasında büyüyen rahmin böbrekler ve idrar yollarına yaptığı baskı, idrarda eritrosit görülmesine yol açabilir. Ayrıca, gebelik döneminde bağışıklık sistemi zayıfladığı için idrar yolu enfeksiyonları da daha sık görülür. American College of Obstetricians and Gynecologists, bu gibi durumlarda düzenli kontrollerin önemini vurgulamaktadır.
Eritrosit Yüksekliğinin Nedenleri
Enfeksiyonlar ve İltihaplanmalar
Böbrek Enfeksiyonları (Piyelonefrit)
Böbrek enfeksiyonları, idrarda eritrosit yüksekliğinin sık görülen nedenleri arasındadır. Bu tür enfeksiyonlar, böbrek dokusunun iltihaplanması ile sonuçlanarak idrarda kan hücrelerinin görülmesine neden olabilir. American Urological Association tarafından yapılan bir araştırmaya göre, böbrek enfeksiyonlarında mikroskobik ya da makroskobik hematüri sıkça tespit edilmektedir. Semptomlar arasında ateş, yan ağrısı ve sık idrara çıkma bulunur.
İdrar Yolu Enfeksiyonları (İYE)
İdrar yolu enfeksiyonları, özellikle kadınlarda yaygın görülen bir durumdur. Mesane veya üretra enfekte olduğunda, bu bölgelerdeki iltihaplanma idrarda eritrositlerin saptanmasına yol açabilir. Mayo Clinic, İYE’lerin çoğunlukla idrar analizinde hem eritrosit hem de lökosit yüksekliği ile tanındığını belirtmiştir.
Böbrek ve İdrar Yolu Hastalıkları
Glomerülonefrit
Glomerülonefrit, böbreklerin filtrasyon birimi olan glomerüllerin iltihaplanması sonucu ortaya çıkar. Bu durum, idrarda hem eritrosit hem de protein kaybına neden olabilir. National Kidney Foundation, glomerülonefritin, idrarda kan ve protein bulunmasının başlıca nedenlerinden biri olduğunu açıklamaktadır.
Böbrek Taşı Oluşumu
Böbrek taşları, böbreklerde veya idrar yollarında tahrişe neden olarak eritrositlerin idrarda tespit edilmesine yol açabilir. Bu durum genellikle şiddetli yan ağrısı, bulantı ve kusma ile birlikte görülür. Cleveland Clinic, böbrek taşlarının hareket ederken idrar yollarını tahriş ettiğini ve bu durumun kanamaya neden olduğunu bildirmiştir.
Hormonal ve Fizyolojik Faktörler
Gebelikte Eritrosit Yüksekliği
Gebelik sırasında, büyüyen rahmin böbreklere ve idrar yollarına yaptığı baskı, idrarda eritrosit görülme olasılığını artırabilir. Ayrıca, gebelikte hormonal değişiklikler ve bağışıklık sistemindeki baskılanma, idrar yolu enfeksiyonlarına yatkınlığı artırır. American College of Obstetricians and Gynecologists, gebelikte idrarda eritrosit yüksekliği ile sık karşılaşıldığını ve bunun genellikle düzenli kontrol ve tedavi gerektirdiğini vurgulamaktadır.
Adet Dönemi
Adet döneminde, vajinal kanın idrar örneğine karışması durumunda idrarda eritrosit görülebilir. Bu durum yanlış bir hematüri tanısına yol açabilir. Bu nedenle, adet dönemindeki hastalardan alınan idrar numuneleri değerlendirilirken dikkatli olunması gerektiği belirtilmektedir. British Journal of Urology, bu tür durumların yanlış teşhisi önlemek için özel testlerle doğrulanması gerektiğini bildirmiştir.