Kronik Venöz Yetmezliği

Tanım ve Epidemiyoloji

Kronik Venöz Yetmezlik Tanımı

Kronik venöz yetmezlik, toplardamar kapaklarının bozulması sonucu bacakta kan göllenmesiyle ortaya çıkan uzun süreli dolaşım bozukluğudur. Venöz kapak yetmezliği, venöz hipertansiyona yol açar ve doku beslenmesini bozar.

Prevalans ve Demografi

Dünya genelinde prevalans %10–30 arasında değişir.
Yaş ilerledikçe risk artar.
Kadınlarda hafif üstünlük gösterir.
Obezite ve hamilelik hastalığın şiddetini artırır.
 

Kaynaklar:
Evans CJ ve ark., J Vasc Surg Venous Lymphat Disord. 2019.
Haugen KA ve ark., Phlebology. 2023.

Risk Faktörleri ve Nedenleri

Genetik ve Aile Öyküsü

Ailede varis veya toplardamar hastalığı öyküsü risk artışına yol açar.

Yaşam Tarzı Etkenleri

• Uzun süre ayakta durma
• Sürekli oturma pozisyonu
• Obezite ve kilo fazlalığı
• Hamilelik ve hormonal değişiklikler
   

Bu etkenler venöz dönüşü bozar ve kapak basıncını artırır.

Postrombotik Sendrom

Derin ven trombozu sonrası kapak hasarı kalıcı semptom yaratır. Ödem, ağrı ve cilt değişiklikleri gelişebilir.

(Kaynak: (jscai.org, ESVS))

Daha fazla bilgi için şu makalemizi ziyaret edin: Akdeniz Diyeti Nedir?

Klinik Bulgular ve CEAP Sınıflaması

Kronik venöz yetmezliğin klinik bulguları, düşük dereceli semptomlardan ileri doku hasarına kadar değişir. CEAP sınıflaması, tanı ve tedavi planlamasında rehberlik eder.
 

Erken Evre Bulgular (C1–C2)

• C1: Telanjiektazi ve retiküler varisler
• C2: Büyük ven varisleri
• Bacakta hafif ağırlık ve dolgunluk hissi
• Ayak bileği ödemi, özellikle akşam saatlerinde

İleri Evre Bulgular (C3–C6)

• C3: Sürekli ödem ve cilt gerginliği
• C4: Lipodermatoskleroz ve hemosiderin birikimi
• C5: İyileşmiş venöz ülser
• C6: Aktif venöz ülser
• Gece krampları ve kaşıntı sık görülür

Dahili bağlantı fırsatı:
Daha fazla bilgi için şu makalemizi ziyaret edin: Magnezyum Takviyesi Ne İşe Yarar?

(Kaynak: Phlebology, 2024)
(Kaynak: Journal of Vascular Surgery: Venous, 2023)
 

Tanı Yöntemleri

Klinik Değerlendirme

Klinik değerlendirme, hastanın semptom ve fizik muayene bulguları ile başlar.
Doktor; bacak elevasyonu testi, kapak fonksiyon muayenesi ve ödem incelemesi yapar.

 Görüntüleme Yöntemleri

• Renkli Doppler Ultrason: Venöz geri akımı ve kapak yetmezliğini gösterir.
• Fotopletismografi: Bacak dolaşım dinamiklerini kantitatif olarak ölçer.
• MR Venografi / CT Venografi: Derin ven trombozu veya obstrüksiyonu ayırıcı tanı için kullanılır.

 Laboratuvar ve Ayırıcı Tanı

• D-dimer Testi: Derin ven trombozunu ekarte etmeye yardımcı olur.
• Biyokimya: Genellikle spesifik bulgu vermez, ancak genel durumu izlemeyi destekler.

Dahili bağlantı fırsatı:
Daha fazla bilgi için şu makalemizi ziyaret edin: Nöropati Belirtileri ve Teşhis Yöntemleri

(Kaynak: European Society for Vascular Surgery 2022 Clinical Practice Guidelines (esvs.org))
 

Yönetim ve Tedavi Seçenekleri

 Yaşam Tarzı ve Kompresyon

Hasta yaşam tarzı değişiklikleri tedavi başarısını artırır.

• Egzersiz: Yürüme, yüzme ve bisiklet venöz dönüşü hızlandırır.
• Kilo Kontrolü: Fazla kilolu hastalarda semptomlar azalır.
• Bacak Elevasyonu: Günde birkaç kez 15 dakika önerilir.
• Kompresyon Çorapları: Sınıf I–III basınç seçenekleri; günde 6–8 saat giyilir.

 Farmakoterapi

Venoaktif ajanlar semptom kontrolünde etkilidir.

• Diosmin–Hesperidin: Venöz tonusuna iyi gelir, ödemi azaltır.
• Hidroksirutin: Kapak fonksiyonunu destekler.
• Pentoksifilin: Mikrodolaşımı artırır; bacak ağrısını hafifletir.

Endovenöz ve Cerrahi Yaklaşımlar

Endovenöz tedaviler minimal invazivdir.

• Lazer/Ablasyon: Termal enerji ile kapak kapatılır.
• Köpük Skleroterapi: Sklerozan madde enjeksiyonu; damar kapanır.
• Stripping: Etkilenen segment cerrahi olarak çıkarılır.

(Kaynak: European Society for Vascular Surgery, 2024)
(Kaynak: The Lancet, 2024)
 

Bitkisel Destek ve Takviye Yaklaşımları

Kronik venöz yetmezlik semptomlarını hafifletmek için bitkisel ekstreler ve mikronutrient takviyeleri değerlendirilebilir.

 Bitkisel Ekstreler

• At kestanesi ekstresi (aescin): Venöz tonusu artırır, ödemi azaltır.
• Resveratrol: İnflamasyonu baskılar, endotel fonksiyonunu destekler.
• Diosmin–hesperidin: Damar duvar dayanıklılığını güçlendirir.

Vitamin ve Mineraller

• C vitamini: Kolajen sentezini destekleyerek damar sağlığını korur.
• Rutin: Kapak elastikiyetini destekler, kılcal damarlarda dayanıklılığı artırır.
• Magnezyum: Kas gevşetici etkisiyle bacak kramplarını azaltır.
• Omega-3 yağ asitleri: Mikrodolaşımı düzenleyerek inflamasyonu düşürür.

Dahili bağlantı fırsatı:
Daha fazla bilgi için şu makalemizi ziyaret edin: Nöropati Vitamin Rehberi: Beslenme, Myelin Onarımı ve Takviye Stratejileri

(Kaynak: Phytomedicine, 2022)
(Kaynak: Eur J Vasc Endovasc Surg., 2021)
 

Fizik Tedavi ve Egzersiz

 Baldır Pompa Egzersizleri

Baldır pompa egzersizleri toplardamar geri akımını artırır.
Ayakta dururken ayak parmakları üzerine kalkıp inin.
Günde 3 set, her sette 15 tekrar uygulayın.

 Aerobik Aktiviteler

• Yürüme: Düz zeminde 30 dakika günlük yürüyüş
• Yüzme: Düşük etki; dolaşım basıncını dengeler
• Bisiklet: Kas pompasını aktive eder ve venöz dönüşü hızlandırır

Kuvvetlendirme ve Esneme

Kası desteklemek, kapak basıncını dengeler.

• Baldır kaldırma: Oturarak topuk kalkışları
• Dorsifleksiyon: Ayak bileğini 10 kez öne çekme
• Esneme: Baldır ve hamstring gerdirme

(Kaynak: Sports Medicine, 2023)
(Kaynak: Journal of Vascular Surgery: Venous, 2023)
 

Komplikasyonlar ve Önleme

Komplikasyonlar

Kronik venöz yetmezlik ilerledikçe çeşitli yan etkiler gelişir:

• Venöz ülserler: İyileşmeyen derin yaralar, enfeksiyon riski taşır.
• Enfeksiyon ve biofilm: Devamlı iltihap, iyileşmeyi geciktirir.
• Lipodermatoskleroz: Deride sert ve pigmentli plak oluşumu.
• Derin ven trombozu: Tromboembolik komplikasyon riski artar.
• Kronik ağrı ve azalan mobilite: Günlük yaşam aktivitesi kısıtlanır.

Önleme Yaklaşımları

Komplikasyon gelişimini azaltmak için şu adımlar önerilir:

• Erken Tanı: Doppler ultrason ile kapak disfonksiyonu erken saptanır.
• Kompresyon Terapisi: Basınç çorapları günde 6–8 saat kullanılmalıdır.
• Düzenli Egzersiz: Yürüme, yüzme ve baldır pompası egzersizleri.
• Cilt Bakımı: Nemlendirici ve bariyer filmler ile periwound koruma.
• Hasta Eğitimi: Kendi kendine bakım, hijyen ve risk faktörleri farkındalığı. (Wiley Online Library)

Dahili bağlantı fırsatı:
Daha fazla bilgi için şu makalemizi ziyaret edin: Nöropati Egzersizleri: Sinir Sağlığınız İçin Yaşam Tarzı Rehberi

 Engel Oranı ve Malûlen Emeklilik

 Engel Oranı Değerlendirmesi

Hastanın engel oranı, klinik evre, ülser varlığı ve iş gücü kaybına göre belirlenir.
Bu kriterlere göre yüzde aralıkları şu şekilde gruplanır:

(Kaynak: Resmî Gazete, 2021)

Malûlen Emeklilik Başvurusu

Malûlen emeklilik, SGK sağlık kurulu raporu ile başvurulan bir süreçtir.
Başvuru adımları:

1. Uzman hekim muayenesi ve CEAP değerlendirmesi
2. Sağlık kurulu raporunun hazırlanması
3. İşgücü kaybı oranı raporunun eklenmesi
4. SGK’ya dilekçe ile resmi başvuru yapılması

(Kaynak: Resmî Gazete, 2021)
 

Sık Sorulan Sorular (FAQ)

Kronik venöz yetmezlik nedir?

Toplardamar kapak bozukluğu sonucu bacakta kan göllenmesiyle ortaya çıkan dolaşım bozukluğudur.

Belirtileri nelerdir?

Ağrı, şişlik, varis, cilt renginde koyulaşma ve gece krampları sık görülür.

Tanı nasıl konur?

Klinik muayene, renkli Doppler ultrason ve fotopletismografi temel yöntemlerdir.

Hangi ilaçlar kullanılır?

Diosmin–hesperidin, hidroksirutin ve pentoksifilin venöz tonusu desteklemede etkilidir.

Engel oranı nasıl belirlenir?

CEAP evresi, ülser varlığı ve iş gücü kaybı üzerinden yüzde aralıklarıyla hesaplanır.

Malûlen emeklilik için ne gerekir?

SGK sağlık kurulu raporu ve mesleki fonksiyon kaybı belgesi gereklidir.

(Kaynak: European Society for Vascular Surgery, 2024)
(Kaynak: Journal of Vascular Surgery: Venous, 2023)