Menopoz, adet dönemlerinin ve dolayısıyla doğurganlığın kesin olarak sona ermesine karşılık gelir. Doğurganlık çağındaki kadınlarda, adetler yaklaşık bir aylık döngüler halinde meydana gelir ve yumurtalığın yumurtalıktan salınması (yumurtlama), adetin ilk gününden yaklaşık 2 hafta sonra gerçekleşir. Bu döngünün düzenli olabilmesi için yumurtalıkların östrojen ve progesteron hormonlarını yeterli miktarda üretmesi gerekir.
Menopoz, yaşlanmayla birlikte yumurtalıkların östrojen ve progesteron üretmeyi bırakmasıyla ortaya çıkar. Menopozdan önceki yıllarda östrojen ve progesteron üretimi dalgalanır, adet görme ve yumurtlama sıklığı azalır. Sonunda adet dönemleri solar, yumurtlama kalıcı olarak durur ve artık doğal yolla gebelik mümkün olmaz. Bir kadının son adetinin tespiti ancak olay gerçekleştikten sonra, yani en az 1 yıl adet görmeme (amenore) sonrasında mümkündür.
Menopoza geçiş dönemine ise premenopoz denir. Adet döngüleri düzensizleşir, önce kısalır, sonra uzar ve adet dönemleri giderek aralanır. Adetlerin kesin olarak kesilmesinden önce yaklaşık 5 yıl sürer.
Menopoz Belirtileri Nelerdir?
Menopoza sıklıkla ateş basması, gece terlemesi, yorgunluk, vajinal kuruluk, kilo alma ve uyku sorunları gibi belirtiler eşlik eder. Menopozun ilk belirtisi adet dönemlerinizin durmasıdır. Sıcak basması da menopozun en sık görülen semptomlarından biridir. Terleme ve ciltte kızarıklığın eşlik ettiği vücutta ani bir sıcaklık hissi ile karakterizedir. Gece terlemeleri, uyku sırasında ortaya çıkan bir tür sıcak basmasıdır.
Menopoz sırasında ciltte ve saçta kuruluk, idrar sorunları, baş ağrıları ve hatta yorgunluk gibi başka sorunlar da ortaya çıkabilir. Menopoz ve kilo alımı da sıklıkla ilişkili biçimde ilerler.
Menopoz Kaç Yaşında Ortaya Çıkar?
Menopoz ortalama 50 yaş civarında ortaya çıkar. Erken menopoz veya prematüre menopoz ise 40 yaş öncesinde başlayabilmektedir. Bunun genellikle belirli nedenleri vardır. Erken başlayan menopozun nedeni şunlar olabilir:
- Bir otoimmün bozukluk, hastalık
- Yumurtalıkların alınması,
- Endokrin problemleri,
- Tedaviler,
- Genetik faktörler.
- Histerektomi veya rahmin alınması gibi bazı tıbbi uygulamalar adetin tamamen durmasına neden olabilir. Hormon üretimi durduğu için menopoz semptomları tetiklenebilir.
Menopoz Tanısı Nasıl Konulur?
Menopoz tanısı semptomların gözlemlenmesine ve özellikle bir yıldan uzun süre adet görülmemesine dayanılarak konur. Erken dönemde, 45 yaşından önce veya hormonal doğum kontrol tedavisi alan kadınlarda menopoz şüphesi veya belirtileri olması durumunda hormonal dozaj dışında başka bir muayeneye gerek yoktur. Menopozun oluşumunu resmen teyit eden bir folikül uyarıcı hormon (FSH) dozajı talep edilebilir. FSH yüksek olduğunda menopoz doğrulanır. Östrojen üretimindeki düşüşle karşı karşıya kalan hipofiz bezi daha fazla FSH üreterek bunu artırmaya çalışır.
Menepoz Tedavileri nelerdir?
Menopoz kadının hayatında zorunlu ve doğal bir geçiştir. Bununla birlikte semptomlarını hafifletmek için çeşitli tedaviler mevcuttur.
Hormonal Tedaviler
Kadınlara menopoz için östrojen ve progesteronu birleştiren TMH adı verilen hormon replasman tedavisi önerilebilir. Östrojen alımı klimakterik bozuklukların etkilerini azaltır ve progesteron alımı rahim kanseri riskini önler.
TMH, menopozun günlük yaşam kalitesini bozacak sorunlara yol açtığı kadınlara ve erken menopoza giren kadınlara sunulmaktadır. İkinci durumda, doğal menopoz yaşına kadar hormonal tedavi uygulanır.
Hormon tedavisi sıcak basması, osteoporoz riski ve vajinal kuruluk için en etkili tedavi yöntemidir. Başka hiçbir tedavinin bu semptomları bu kadar güvenli bir şekilde hafiflettiği gösterilmemiştir. Ancak kalp-damar kazaları, venöz tromboz, miyokard enfarktüsü, meme ve yumurtalık kanseri riskini artırır.
Hormonal Olmayan Tedaviler
Sıcak basmasını tedavi etmek için hormonal olmayan başka tedaviler de vardır. Bunlar serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörleri adı verilen antidepresanlardır.
Vajinal kuruluğu tedavi etmek için vajinal jeller ve nemlendiriciler vardır.
Ayrıca menopoza yönelik herhangi bir tedavi, sistematik olarak sağlık ve diyet tavsiyeleriyle ilişkilidir; bunlar arasında aşağıdakiler yer alır:
- Sigarayı bırakmak;
- Alkol tüketimini azaltmak;
- Düzenli fiziksel aktivite;
- Dengeli beslenme.
Menopoz ve Takviye Kullanımı
Takviyeler stres yönetimi, uyku kalitesi, bilişsel fonksiyonlar ve kemik sağlığı gibi menopoz döneminde önemli olan alanlarda yardımcı olabilir, menopoz şikayetlerini özellikle de sıcak basması ve terlemeleri önleyebilmektedir. Bu ürünlerin hiçbiri doğrudan menopoz belirtilerini hedeflemez ancak genel sağlığı destekleyebilirler.
Araştırmalara göre doğal östrojenleri içeren gıdalar arasında soya, maydanoz ve ginseng bitkilerinin, Keten tohumu, Çuha çiçeği yağı, E vitamini, Ginseng, D vitamini ve Valerian ekstresinin menopoz üzerine en çok çalışan takviyelerden olduğu gözlenmiştir.
D vitamini takviyeleri, kemik sağlığı için önemlidir ve menopoz kemik yoğunluğu kaybı riskini artırabilir. Bu takviye, kemik sağlığının korunmasında faydalı olabilir.
Valerian ekstresi ise genellikle uykusuzluk gibi uyku problemlerini hafifletmek için kullanılır. Hormonal değişiklikler nedeniyle menopoz döneminde uyku sorunları ortaya çıkabilir, bu nedenle bu takviye faydalı olabilir.